Chirojeugd Vlaanderen zet elk werkjaar een aspect van haar visie in de kijker. Via verschillende impulsen wordt die visie zo onder de aandacht gebracht, en ondertussen verder uitgewerkt en verfijnd: bijvoorbeeld in activiteiten voor leden, in discussies met leiding, en in een groot evenement waar dikwijls ook 'de buitenwereld' bij betrokken wordt. Als rode draad en dragend vehikel bedenken we daarvoor een verhaal. De hoofdpersonages van dat verhaal zijn dan een soort verpersoonlijking van het thema.
Jaarthema's verzinnen en zulke verhalen bedenken is niet eenvoudig. Het verhaal moet namelijk kinderen én jongeren aanspreken, en jongens én meisjes. Omdat we onze boodschap al moeten verkopen, maken we van dat verhaal dus iets wat aanspreekt. Het mag met andere woorden geen (extra) drempel inbouwen. En daar wringt het schoentje, want dat betekent dat we daarbij een marketinglogica volgen.
Marketingonderzoek leerde ons al dat we met onze bekendmakingsaffiches vooral jongeren moeten aanspreken. Kinderen volgen vanzelf, onder andere omdat ze opkijken naar wie ouder is. Omgekeerd worden jongeren niet aangesproken door 'kinderachtige' affiches. In de literaire wereld blijkt dan weer dat
jongens niet geïnteresseerd zouden zijn in verhalen over meisjes. J.K. Rowling, van de gigantische succesreeks Harry Potter, gebruikt haar initialen
omdat een vrouwennaam volgens haar uitgever jongens afschrikt, zelfs al gaat het verhaal over een jongen. Wie de
Bechdeltest kent, weet ongetwijfeld dat er bedroevend weinig films zijn waarin twee vrouwelijke personages minstens één zin tegen elkaar zeggen die niet over een man gaat. (En dat
terwijl 'screenwriting' in de jaren 1920 een door vrouwen gedomineerd beroep was. We gaan er dus op achteruit!) Vrouwen dienen
als achtergrondversiering,
als trofee voor de mannelijke held of
als 'plot device'.
Conclusie van al die mechanismen: we leren al van jongs af dat
blanke westerse mannen beschouwd worden als een universele standaard waar iedereen zich in kan of moet herkennen, en
dat vrouwen niet belangrijk zijn. Mannen kunnen elke rol spelen, maar vrouwen zijn in de eerste plaats vrouw. Iets soortgelijks gebeurt met huidskleuren:
blanken kunnen elke rol spelen, terwijl niet-blanken vooral gecast worden in verhalen waar hun etnisch-culturele achtergrond deel uitmaakt van het verhaal. (Gelukkig zijn er wel al uitzonderingen als '
I'm Not There' en '
How To Get Away With Murder'.) Een opvallende illustratie daarvan zien we in de Star Wars-versie van Angry Birds: de blanke mannen in het verhaal kunnen als vogel blijkbaar elke kleur hebben, behalve zwart en roze, want vrouw zijn of een zwarte huidskleur hebben, is hét onderscheidend kenmerk van de andere personages.
Conclusie voor mensen die een verhaal willen bedenken dat een visie moet helpen verkopen: we schrijven iets over een jongen of een man, en eventueel mag er nog een meisje of vrouw meedoen zodat het hoofdpersonage op iemand verliefd kan worden. Kiezen voor een vrouwelijk hoofdpersonage is dus op zich al een statement en een engagement. Zelfs in
een jeugdbeweging waar meer dan de helft van de leden meisjes zijn.
We hebben nood aan andere verhalen. Niet alleen als jeugdbeweging, maar als samenleving, en niet alleen in Vlaanderen maar in heel de wereld. Superdiversiteit komt namelijk in heel de wereld voor. Dat betekent dat je overal mensen van overal vindt, en toch leren we elkaar blijkbaar niet goed genoeg kennen om in vrede samen te leven. Daarom is het belangrijk dat we verhalen leren kennen over mensen die anders zijn dan wij, en het maakt niet uit hoe je die 'wij' definieert.
Iedereen heeft nood aan rolmodellen waarin we ons kunnen herkennen. Verhalen van mensen die anders zijn dan wij, verteld door die mensen zelf en op een manier die ze zelf kunnen kiezen, leren ons empathie ontwikkelen. (Verwondert het je nog dat mannen klagen dat ze vrouwen niet begrijpen?) En een veelheid aan perspectieven helpt ons van onze vooroordelen af. Dan zullen leidsters misschien niet meer zo geneigd zijn om zich een stoppelbaard te schminken omdat ze ervan uitgaan dat de
piraat, de
professor of de
inbreker uit het inkledingsverhaaltje een man is. Het zou dan ook mooi zijn als de Chiro haar diversiteitsvisie ook promoot door haar keuze voor minder voor de hand liggende jaarthemafiguren.
P.S.1: Voor wie inspiratie zoekt:
op 9 maart stelde Sesam tien superdiverse kinderboeken voor.
P.S.2: De aanleiding voor de titel is
een aflevering van mijn nieuwsbrief
Meepraten met de jeugd. Een van de aanleidingen voor de blogpost zelf is
Internationale Vrouwendag.
Jaarthemafiguren van de laatste jaren
Zie
chiro.be/jaarthema en
chiro.be/wat-is-chiro/geschiedenis/oude-jaarthemas
2014-2015: Chiromantiek | Rens |
2013-2014: WijkUit | Wouter de kabouter |
2012-20113: Goestink | Briek, hond Sniffer en Jas (het verhaal draait rond Briek, die verliefd wordt op Jas) |
2011-2012: Armoede is een onrecht | een hele collectie monsters |
2010-2011: Stout?Moedig! | Rob en de Rover |
2009-2010: Een maatje meer | Benny en Vriend Vogel |
2008-2009: Feest mee! | -- |
2007-2008: Chi-ro-la-la-la | MC Sollami, Fa Muzz, Veer-le, Kees Kaas (Sollami is de belangrijkste) |
2006-2007: Geksentriek | Jo de pinguïn |
2005-2006: Verdraai-De Wereld | Luz en zoontje Raf (een niet-westerse vrouw!) |
2004-2005: NatuurLeuk! | Pliep en Ploep |
2003-2004: Play's 2B | Karoo en Nette |
2002-2003: Speel goed | Pol van het containerpark |
2001-2002: ZINderINg | Bagger en Lampedeir |
2000-2001: Maak het mee! | Kor (+ bompa, Veerle en Ward) |
1999-2000: Kukelekunst | Kobus de clown, Mie de Muze en Jasmina de ballerina |
1998-1999: Ik ren dus ik ben | twee mannen en twee vrouwen (expeditieleden) |
1997-1998: Met Liefs | postbode Flo (een vrouw!) |