Meepraten met de jeugd: shaming

Letterlijk betekent het 'beschamen', in verlegenheid brengen, maar het is agressiever dan het klinkt. Het figuurlijke 'aan de schandpaal nagelen' komt dichter in de buurt. De meest bekende vormen zijn fat shaming en slut shaming. Het zal ook wel geen toeval zijn dat vrouwen de grootste slachtoffers zijn van deze psychologische terreur.
Het fenomeen is vooral zichtbaar op sociale media. Uiteraard, want dat is natuurlijk met alles zo tegenwoordig, maar de anonimiteit van het internet speelt er wel een grote rol in. Ten eerste kun je je als pester zo makkelijk wegstoppen, en ten tweede zie je minder goed wat je aanricht, waardoor je makkelijker grenzen overschrijdt. Op die manier kan ook iedereen eraan meedoen, terwijl dat vroeger vooral het privilege was van de roddelpers.

Fat shaming is mensen belachelijk maken omdat ze niet beantwoorden aan de rigide schoonheidsidealen van de catwalks. Al wie er niet anorectisch uitziet en/of alle dagen aan sport doet, loopt dus het risico het slachtoffer te worden. Dat kan individueel of persoonlijk zijn, en dan is het echt pesten. Meer algemene vormen, zoals 'motivatieposters', dragen bij aan een context waarin dat pestgedrag aanvaardbaar gemaakt wordt. Gelukkig zijn er ook al heel wat mensen die reageren op zulke zaken.

Links: een 'motivatieposter' van fitnesscoach Maria Kang.
Rechts: het antwoord van www.divinesecretsofadomesticdiva.com

Slut shaming is – vooral – vrouwen en homo's belachelijk maken. Omdat ze seksueel actief zijn, of omdat ze door hun manier van zich te kleden iets te veel van hun lichaam laten zien, of omdat ze intimidatie of seksuele agressie aanklagen. Een heel specifieke en gevaarlijke vorm van slut shaming is het verwijt dat verkrachtingsslachtoffers dikwijls krijgen: ze zullen het wel zelf uitgelokt hebben door hoe ze gekleed waren, door hoe ze zich gedroegen, doordat ze iets gedronken hadden, enzovoort. Dat wordt ook victim blaming genoemd: het slachtoffer krijgt de schuld van wat er gebeurd is.

Fragment uit een video van Amanda Todd

Gezond leven is goed voor jou, maar dat geeft je niet het recht te oordelen over anderen. En mensen moeten inderdaad leren dat er in verschillende contexten verschillende opvattingen bestaan over wat fatsoenlijk is. Dat geldt voor hoe je je kleedt, voor hoe je spreekt en hoe je je gedraagt. Je moet ook leren wat de gevolgen kunnen zijn als je je niet kunt of wilt aanpassen aan die normen. De grenzen van het fatsoen mogen echter niet te scherp getrokken worden, en het is niet omdat iemand buiten de lijntjes kleurt dat wie dan ook het recht heeft om daar met geweld op te reageren. Dat is dan ook de boodschap van de slut walks: betogingen waarop die verkrachtingscultuur aangeklaagd wordt en waarop de deelnemers het recht opeisen zich te kleden hoe ze willen.


Wil je bijdragen aan een betere wereld?

• Denk twee keer na voor je een oordeel velt over iemand, en vijf keer voor je dat oordeel online zet.
• Volg misleidendemedia.blogspot.com om stereotypering en verdachtmakingen te leren herkennen.
• Onderteken de petitie van Amnesty International tegen verkrachting in België. Het beeld bij die petitie klaagt victim blaming aan.
• Neem deel aan activiteiten in het kader van de Internationale Vrouwendag, die dit jaar in het teken staat van geweld tegen vrouwen

('Meepraten met de jeugd' is een mailnieuwsbriefje dat ik elke werkdag verstuur naar collega's die wat meer wilden weten over jongerentaal en socialemediaterminologie.)